Excuses van de overheid. Dat eisen afstandsmoeders en hun afgestane en geadopteerde kinderen
In dit artikel:
Nederlandse vrouwen die na de invoering van de Adoptiewet (1956) hun baby’s afstonden — en hun inmiddels volwassen kinderen — eisen van de staat een publiekelijk pardon en concrete maatregelen. De verzoekers, verenigd in belangenorganisaties Verleden in Zicht (ViZ) en De Nederlandse Afstandsmoeder (DNA), zeggen dat de wet en de uitvoering daarvan door (semi)overheidsinstanties zoals Fiom en de Raad voor de Kinderbescherming onvoorstelbaar veel leed hebben veroorzaakt. Volgens ViZ-bestuurslid Frans Haven gaat het om ongeveer dertigduizend slachtoffers: afstandsmoeders en de afgestane kinderen.
De klacht richt zich op systematische druk en onherroepelijke scheiding. Moeders zouden in tehuizen in onmenselijke omstandigheden zijn bevallen, door maatschappelijk werkers zijn aangemoedigd om afstandsverklaringen te tekenen en vaak niet goed geïnformeerd of misleid zijn. De Raad voor de Kinderbescherming, die oorspronkelijk gericht zou zijn op kinderbescherming, stelde volgens critici consequent adoptie voor en zag niet toe op het belang van het kind noch op de rechten van minderjarige moeders. Juridische documenten zouden op grote schaal ondeugdelijk of strijdig met de wet zijn opgesteld, en toezeggingen aan moeders — bijvoorbeeld over de duur van verblijf in tehuizen of de mogelijkheid tot contact — werden niet nagekomen.
Geadopteerden melden dat hun identiteit ingrijpend werd gewist: nieuwe namen en identiteiten, geboden loyaliteit aan adoptieouders en het verbod om naar afkomst te vragen, veroorzaakten blijvende psychische schade. ViZ en DNA verwerpen de relativering van de commissie De Winter dat fouten vooral door de “tijdgeest” verklaard zouden kunnen worden; zij willen dat het kabinet expliciet verantwoordelijkheid neemt en publiekelijk excuses maakt, uitgesproken in de Tweede Kamer.
Naast een excuus eisen de organisaties concrete herstelmaatregelen: gelijke testamentaire rechten voor afgestane kinderen, kosteloze en eenvoudige mogelijkheden om adopties terug te draaien, teruggeven van de oorspronkelijke geboortenaam, stoppen met procedures door de staat en het afschaffen van beroepen op verjaring door de overheid. Op langere termijn pleiten zij voor een einde aan gesloten adoptie: als scheiding noodzakelijk is, moet de eigen identiteit van het kind bewaard blijven en moet contact met de geboorteouders mogelijk blijven. Een openbaar pardon zien zij als noodzakelijke eerste stap richting erkenning en herstel.